У той час, як нехта скардзіцца, што ў школьнікаў, акрамя камп’ютарных гульняў, няма іншых інтарэсаў, настаўнікі СШ №5 Юрый Уладзіміравіч і Алена Міхайлаўна Ляўчукі спрабуюць (і, забягаючы наперад, адзначу, небеспаспяхова) запаліць у сваіх вучнях цікавасць не толькі да геаграфіі, але і да вучобы ўвогуле.
Ужо шмат год запар іх вучні займаюць высокія месцы на рэспубліканскіх алімпіядах і нават датэрмінова становяцца студэнтамі. Пра асаблівасці сваёй методыкі настаўнікі неаднаразова распавядалі ў тым ліку і на старонках “Раённых будняў”. Калі Юрый Уладзіміравіч рыхтуе вучняў менавіта да алімпіяд, Алена Міхайлаўна займаецца з імі навуковымі даследаваннямі.
Тройчы навукова-даследчыя работы юных географаў СШ №5 адзначаліся дыпломамі на абласной канферэцыі. У 2013 годзе вызначылася работа Дар’і Ціхановіч, якая апісала праблему выміраючых вёсак Пружаншчыны, праз год высока адзначана была работа Георгія Казлоўскага, які даследаваў і абгрунтаваў эканамічнае значэнне аб’язной дарогі ўздоўж Белавежскай пушчы.
Сёлета дыплом ІІІ ступені атрымаў Уладзіслаў Папко. Улад, як і яго старэйшыя таварышы, таксама абраў тэму блізкую і важную для нашага раёна, — «Аналіз змянення складу вады ў рацэ Мухавец ад вытока да вусця».
— У сваіх даследаваннях я хацеў зразумець і паспрабаваць даказаць, што рака адыграла вялікую ролю ў засяленні Пружанскага раёна. Вада давала ежу, служыла абаронай ад ворагаў, была асноўнай транспартнай магістраллю. У цяперашні час функцыі ракі змяніліся. Штогод у вадаём трапляе велізарная колькасць забруджвальнікаў. Забруджванне навакольнага асяроддзя ставіць пад пагрозу жыццё і здароўе людзей, існаванне расліннага і жывёльнага свету. Праблема забруджвання вады, як вынік пагаршэння экалагічнай сітуацыі, актуальная і для нашай ракі, — піша ў сваёй рабоце Улад.
Зараз Уладзіслаў вучыцца ў 9 класе, але пачаў свае доследы намнога раней, калі яму было толькі 12 гадоў. Некалькі разоў кожны год — зімой, вясной, летам і восенню — Улад браў пробы вады на розных участках (у Пружанах, Кобрыне, Брэсце). Частку аналізаў рабіў самастойна, іншыя рабіліся ў Цэнтры гігіены і эпідэміялогіі.
У сваёй рабоце Уладзіслаў прыйшоў да наступных вынікаў:
«Дадзеныя аналізаў узятых пробаў паказваюць, што якасць вады ў рацэ змяняецца (пагаршаецца) ад вытоку да вусця. 
З узятых летніх пробаў лабараторыя хіманалізу ДУ «Пружанскі цэнтр гігіены і эпідэміялогіі» выявіла ў вадзе аміяк. Павелічэнне колькасці аміяку ў вадзе, ад вытоку да сярэдняй плыні і памяншэнне зноў да вусця: у г. Пружаны 0,21 мг/дм3, у г. Кобрын — 1,43 мг/дм3, у г. Брэст — 0,69 мг/дм3. Я лічу, што гэта звязана перш за ўсё з больш інтэнсіўным забруджваннем вады сцёкамі грунтовых вод з палёў на тэрыторыі Пружанскага, Кобрынскага і Жабінкаўскага раёнаў пасля ўнясення на палі мінеральных і арга-нічных угнаенняў. Некаторыя гаспадаркі назапашваюць паблізу жывёлагадоўчых ферм велізарную колькасць гною, што з’яўляецца небяспечным фактарам забруджвання глебы і вады. У іх назапашваецца вялікая колькасць шкодных мікраарганізмаў, сярод якіх могуць быць ўзбуджальнікі небяспечных захворванняў — слупняку, бруцэлёзу, сібірскай язвы, сухотаў і інш. Незасваяльныя і нерастваральныя радыкалы аміяку вымываюцца ў грунтовыя воды і з імі трапляюць у воды ракі Мухавец, атручваючы іх.
Па выніках работы я зрабіў высновы: узровень забруджанасці сярэдні, таму ў вадзе можна купацца, ваду можна выкарыстоўваць у бытавых і гаспадарчых патрэбах, гэта значыць, для паліву садоў і агародаў. Наяўнасць жывёльных арганізмаў у вадзе кажа пра тое, што натуральнае сама-ачышчэнне ракі знаходзіцца на сярэднім узроўні.
Я таксама даведаўся, што ўздоўж ракі Мухавец ўсталявана прыбярэжная паласа шырынёй 20 метраў ад зрэзу вады. У межах паласы забараняецца: узворванне зямель, прымяненне хімікатаў, выпас жывёлы, выкідванне смецця, адходаў вытворчасці, стаянка і мыйка аўтамашын, устаноўка палатак».
Зрабіўшы вялікі аб’ём працы і ўбачыўшы вынік, школьнік звяртаецца да грамадскасці:
— неабходна забараніць мыццё машын каля вадаёмаў;
— абмежаваць выкарыстанне ядахімікатаў і ўгнаенняў;
— у мэтах дасягнення чысціні вады і аптымальнай глыбіні ракі Мухавец неабходна штогод праводзіць днопаглыбляльныя работы, чысціць раку ад бытавога смецця, а таксама не ладзіць несанкцыянаваных сметнікаў на беразе ракі.
— шырока інфармаваць мясцовае насельніцтва аб існуючых праблемах забруджвання ракі і магчымых шляхах іх вырашэння.
Настаўнікі, не адмаўляючы складанасці падрыхтоўкі даследчыцкіх работы, у адзін голас зазначаюць, што справа пой-дзе толькі ў тым выпадку, калі гэта цікава вучню. Ні ў якім разе нельга нагружаць нават самых здольных, калі такая праца ім у цяжар. Навуковая работа прывучае школьніка да самаадукацыі, ён вучыцца выбіраць галоўнае.
Улад і яго настаўнікі мяркуюць працягнуць даследаванне Мухаўца і на наступны год зрабіць яшчэ больш падрабязны аналіз.
Зразумела, што навуковая работа — не адзіны занятак Уладзіслава. Ён добра паспявае ў школе, удзельнічае ў гульні “Што? Дзе? Калі?”, наведвае «Школу юнага географа”. Пры ўсім гэтым ён сцвярджае, што працаваць над доследам яму было ў радасць, а значыць, настаўнікі дасягнулі сваёй галоўнай мэты – зацікавілі вучня і навучылі яго разважаць.
На здымках: Улад за работай; з настаўніцай Аленай Міхайлаўнай Ляўчук.
Кацярына Пашкевіч.
Фота з асабістага архіву Улада Папко і Сяргея Талашкевіча.