Саракадзённы Калядны пост пачаўся 28 лістапада і працягнецца да 6 студзеня ўключна. У ноч на 7 студзеня праваслаўныя хрысціяне сустрэнуць вяршыню посту, яго галоўную мэту і сэнс – Нараджэнне Бога нашага Ісуса Хрыста. Пра тое, як пасціцца і, галоўнае, навошта гэта патрэбна, мы спыталі настаяцеля Спаса-Праабражэнскага храма г. Пружаны протаіерэя Ігара Мрыхіна.
– Айцец Ігар, дык што такое Калядны пост?
– У першую чаргу, гэта час для шчырай малітвы і добрых спраў. Усе абмежаванні, якія чалавек накладае на сябе добраахвотна: у ежы, у адмове ад забаў, – патрэбны не як аскетычнае выпрабаванне, а як падрыхтоўка да вялікага свята Божага Нараджэння. Мы посцім, каб увайсці ў гэты дзень чыстымі душой, вольнымі ад усяго, што ёй шкодзіць.
– Якія абмежаванні ўстанаўліваюцца ў ежы?
– У гэты перыяд праваслаўныя хрысціяне ўстрымліваюцца ад мясных, малочных прадуктаў і яек. Наконт рыбы ёсць правілы рознай строгасці. Згодна з самым мяккім статутам, рыбу можна есці ва ўсе дні, акрамя серады і пятніцы. У сераду і пятніцу таксама нельга піць віно, а ежу трэба ўжываць без алею – гэта называецца сухаядзеннем. Больш строга посцяцца пасля 2 студзеня.
Апошні дзень Каляднага посту называюць сачэўнікам або куццёй – ад назвы стравы, якая гатуецца з зярнят пшаніцы, сачавіцы, а апошнім часам і рысу.
Куццю ядуць вечарам 6 студзеня пасля поўнага ўстрымання ад ежы на працягу ўсяго дня.
– Часам людзі посцяцца літаральна «праз сілу» і ў выніку атрымліваюць праблемы са стрававальнай сістэмай.
– Калі цяжка трымаць строгі саракадзённы пост у сілу здароўя ці іншых прычын, варта папрасіць у свайго духаўніка ці святара ў храме, куды вы ходзіце, паслабленне. Бо пост – гэта не «праваслаўная дыета», гэта выпрабаванне для нашага духу, якое дапамагае нам праз самаабмежаванне стаць бліжэйшымі да Бога.
Пасціць не так строга могуць людзі, якія хварэюць: сама хвароба – гэта таксама своеасаблівы пост, выпрабаванне цела. Акрамя таго, пры некаторых захворваннях гастранамічны пост можа прынесці здароўю толькі шкоду. Тут варта параіцца і з урачом.
Свая мера посту ў цяжарных жанчын, у вайскоўцаў, у тых, хто працуе ў напружаным рытме ці вучыцца. Самае галоўнае, што нельга «есці» падчас посту, – гэта сваіх блізкіх. Я кажу пра гнеў, пра раздражненне, пра сваркі і іншыя адмоўныя ўчынкі, якія разбураюць мір паміж людзьмі. Бо гэтым мы разбураем і мост паміж сабой і Богам.
І нават выконваючы ўсе гастранамічныя строгасці, варта не забываць, што гэтыя сорак дзён найперш – для духу, а не для цела. Адны абмежаванні ў ежы – без духоўнай працы, без шчырай малітвы, без дапамогі блізкім, дабрачыннай дзейнасці – не прынясуць плёну.
– Айцец Ігар, але ці можна пазбаўляць малых дзяцей неабходнай ім па ўзросце ежы?
– Дзіцячы пост – вельмі далікатная тэма. Якім ён будзе, патрэбна вырашаць асобна для сябе кожнай праваслаўнай сям’і, параіцца з духаўніком. Але калі мэтай посту мы ставім выхаванне душы, пераадоленне перашкод у падрыхтоўцы да Божага Нараджэння, то значна лепш дамовіцца з дзецьмі пра тое, што яны, напрыклад, будуць есці менш ласункаў і не будуць глядзець тэлевізар. Такое абмежаванне стане значна большым выпрабаваннем для малых і будзе мець глыбейшы сэнс, чым адмова ад мяса.
– На дні Каляднага посту прыпадае святкаванне Новага года. А ў нас яно заўсёды атаясамлівалася са шчодрым сталом. Што рабіць тым, хто посціцца?
– Святкаваць. Можна, напрыклад, накрыць «двайны» стол: прыгатаваць стравы і нішчымныя, і звычайныя. Калі дакладна ведаеце, што блізкія будуць канфліктаваць з вамі
з-за адсутнасці на стале мяса ці салаты аліўе з каўбасой – пайдзіце ім насустрач, хай гэта стане знакам пакорлівасці. Новы год – гэта сямейнае свята, і трэба захаваць мір, згоду.
Што да навагодняй весялосці, дзіцячых мерапрыемстваў, то ў гэтым няма нічога дрэннага. Калі дзеці радуюцца, калі гэта для іх – дзіва і казка, хіба можна ў гэтым адмовіць? Але запускаеце феерверк на Новы год – запусціце і на Каляды, а лепш – удвая больш! Дзецям радасць, а вы паволі будзеце пераарыентоўваць іх на больш важнае свята.
– Ці можна ладзіць вяселле ў Калядны пост?
– Калі гутарка ідзе пра вянчанне, то адказ адмоўны. Таінства шлюбу па статуце Праваслаўнай Царквы не здзяйсняюць падчас усіх чатырох шматдзённых пастоў, у тым ліку і Каляднага, а таксама напярэдадні вялікіх святаў і нішчымных дзён.
Роспіс у ЗАГСе царква забараніць, зразумела, не можа. І, дарэчы, бывае такое, што пары распісваюцца падчас посту, а вянчанне і вясельныя ўрачыстасці адкладваюць «на потым», але лепш папрасіць на гэта блаславенне ў духаўніка, параіцца з ім.
Ірына Сядова