“Апошні дзень перад Нараджэннем Хрыстовым прайшоў. Зімовая, ясная ноч наступіла. Месяц велічна падняўся на неба пасвяціць добрым людзям і ўсяму свету, каб усім было весела калядаваць і славіць Хрыста. Марозіла мацней, чым з раніцы, але затое было так ціха, што скрып снегу пад ботам чуўся за паўвярсты”, – так цудоўна апісваў калядную ноч Мікалай Васільевіч Гогаль. А як бы вы яе апісалі і якія б сямейныя калядныя традыцыі згадалі? Пра гэта журналісты “раёнкі” пацікавіліся ў прахожых на вуліцах нашага горада.
Юрый:
— Вядома ж, ёсць у нас такая традыцыя! Мая прабабуля яе перадала бабулі, тая — маёй маме, а мама — ужо мне. Я, праўда, яшчэ не жанаты, але некалькі калядных правілаў абавязкова замацую і ў сваёй сям’і. Колькі сябе памятаю, у ноч перад Калядамі нашы гаспадыні заўсёды падкладалі пад абрус сена (як казала бабуля, ва ўспамін пра тое, што Хрыстос нарадзіўся ў яслях на сене), а на абрус ставілі 12 посных, без мяса, страў. Не заўсёды ўдавалася прытрымлівацца гэтай колькасці, але, ва ўсякім разе, імкнуліся. Асабліва памятаю вельмі смачныя традыцыйныя варэнікі і так званы “голы” боршч з капустай і грыбамі, ну, і іншыя смачнасці. Уся сям’я старалася быць у гэты вечар дома. Тыя, хто не пайшоў у царкву на Усяночную, садзіліся ноччу перад тэлевізарам і глядзелі тэлетрансляцыю набажэнства.
Анастасія:
— Я, на жаль, зараз рэдка бываю ў сваёй бабулі ў Драгічыне. А вось раней часта ездзіла да яе, на Каляды — абавязкова. Напярэдадні свята бабуля заўсёды ўпрыгожвала акенцы сваёй хаты. Спачатку паміж аконнымі праёмамі яна выкладала белую вату ў выглядзе снежных сумётаў, на вату клала “дожджык”, а потым пасярэдзіне “ўсаджвала” навагоднія цацкі, часцей за ўсё шарыкі. І надзейна закрывала акенца. А на само шкло прымацоўвала сняжынкі і нават выразаныя з паперы карцінкі — выцінанкі. А потым мы разам з бабуляй упрыгожвалі ёлку. Мне вельмі падабаліся яе старыя ёлачныя цацкі, зараз такіх нідзе не купіш.
Таіса:
У маім дзяцінстве снежныя сумёты былі вялікімі, у рост чалавека. Памятаю, як тата добрасумленна чысціў двор ад снегу, каб калядоўшчыкі змаглі прайсці ад варот да дзвярэй хаты. На святочны стол мы ставілі ўсё самае лепшае! Мама пякла пірагі, шмат пірагоў — для ўсіх сваякоў і гасцей. Зараз здароўе ў яе ўжо не тое — мы свае піражкі напячом і прывязём маме… Ніколі не забуду і тое, як усёй вёскай хадзілі калядаваць, а ў суседнія паселішчы ездзілі на велізарных санях. Абавязкова апраналі кажухі, вывернутыя навыварат, і маскі коз. А наперадзе неслі самаробную Віфлеемскую зорку. І спявалі: “Новая радасць стала…”
Любоў Мікалаеўна:
— Мы веруючыя людзі, таму Божае Нараджэнне для нас — самая вялікая сямейная ўрачыстасць. Кожны год яго святкуем і будзем святкаваць. Новы год для нас — не самае галоўнае свята. Хрыстос нарадзіўся дзеля нашага збаўлення, таму на яго дзень нараджэння мы ўсёй сям’ёй — дзеці, зяці, унукі — абавязкова ходзім у Дом малітвы і сваімі песнямі праслаўляем Сына Божага. А вярнуўшыся з храма, ставім на стол самыя смачныя стравы… Паколькі ўсё самае лепшае ў жыцці павінна быць прысвечана Яму, Хрысту.
Каміла:
— Сёння людзі, на жаль, не святкуюць Каляды так, як раней. У нас усё проста. Звычайна на гэтае светлае свята мы з сям’ёй ездзім у Кобрын да сваякоў. Накрываем вялікі стол, у цэнтры якога абавязкова будзе калядная гусь з яблыкамі, а на дэсерт — імбірныя глазураваныя пернікі. А потым ідзём на экскурсію па горадзе. Калі атрымліваецца сабраць шмат дзяцей, то абавязкова ходзім калядаваць. І ведаеце, што самае галоўнае ў калядках? Не тыя смачнасці, што нам у сумку пакладуць, а абмен эмоцыямі. Мы, калядоўшчыкі, адчуваем сябе нібы анёламі з неба, якія нясуць людзям навіну пра Бога, які нарадзіўся. Радуюцца гаспадары — і ў нашых душах радасці дадаецца.
Аляксандр:
— Цяпер усё не так, як раней. Снег быў іншы, мароз іншы… Ды і мы былі зусім іншыя — маладыя. Таму і чаканні ад свята былі іншыя, не тое, што цяпер. Прыходзілі сябры, мы пераапраналіся і хадзілі па дварах з песнямі. Дарэчы, нам грошай не давалі, тады гэта было не ў модзе. Здобы жанчынкі напякуць, каўбаскай хатняй пачастуюць. Мы патанцуем з гаспадарамі, казку раскажам, песню праспяваем. Весела было і добра. Была такая радасць на душы! Казка! А цяпер што? Проста п’янка.
Валерый:
— Каляды заўсёды былі вельмі снежныя! Такія снежныя, што снегу было ажно пад дах. Ну і мы — дзеткі, моладзь — ішлі калядаваць. А рабілі нашы калядоўшчыкі, прызнацца, не вельмі прыемныя для гаспадароў справы. Хтосьці пераносіў праслы, іншыя вароты мянялі, бывала, што нават “хатка невядомага архітэктара” аказвалася ў іншым месцы… Аднак пазітыву было многа! А што тычыцца страў, то гэта было самае сапраўднае “свята жывата”. Мабыць, цэлы год мы чакалі Каляд, каб столькі смачнага пакаштаваць. Студзень, рулеты, салаты, цукеркі… А каўбаса! Менавіта тая, што вісела дзесьці высока і сохла ўсю Піліпаўку. Смаката! Мілата!..
Алена Зялевіч. Фота Сяргея Талашкевіча.