На фоне барацьбы з каранавірусам тыя тавары, якія яшчэ нядаўна мала каму і патрэбны былі, сталі дэфіцытнымі. А некаторыя прадукты, якія пачалі выкарыстоўвацца ў якасці сродкаў народнай медыцыны, сталі неабгрунтавана дарагімі. Як абстаяць справы з маскамі, лімонамі і іншымі таварамі на Пружаншчыне?
Мараторый на павышэнне
Вось ужо чацвёрты год спецыялісты Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі праводзяць «народны маніторынг» — аналіз цэн на сацыяльна значныя прадукты. Маштабным прафсаюзным маніторынгам сёння ахоплены сотні гандлёвых аб’ектаў ва ўсіх раёнах краіны.
— Штомесяц мы аналізуем кошт сацыяльна значных тавараў. Усяго ў спісе кантралюемых больш за 70 прадуктаў, вядома, усе — першай неабходнасці: ад малака і хлеба да бакалеі, яек і мяса, — тлумачыць старшыня раённага аб’яднання прафсаюзаў Таццяна Гаманчук. — У кожным раёне збіраецца інфармацыя ў двух найбольш папулярных магазінах: прыватным і дзяржаўным. У нашым — гэта «Белмаркет» і «Універсам». Уся сабраная інфармацыя заносіцца ў спецыяльную базу даных, распрацаваную ФПБ. І ўжо на ўзроўні Федэрацыі робіцца аналіз цэн на кантралюемыя тавары.
У выпадку росту цэн на гэтыя прадукты прафсаюз звяртаўся ў ведамствы, якія адказныя за цэнаўтварэнне, каб высветліць, наколькі гэта абгрунтавана. А з 26 сакавіка, як расказала Таццяна Юр’еўна, маніторынг стаў праходзіць кожны тыдзень.
— У нас ёсць дакладны пералік сацыяльна значных тавараў, спіс якіх, дарэчы, крыху змяніўся. У цэлым гэта тое, што карыстаецца найбольшым попытам у насельніцтва. У ім, напрыклад, з’явілася туалетная папера, — удакладняе прафсаюзны лідар Пружаншчыны.
На момант нашай размовы з Т.Ю.Гаманчук апошні маніторынг прайшоў трэцяга красавіка. Што ён паказаў? За тыдзень кошт на макароны, большасць крупаў (грэчку, манку, проса), мясныя кансервы, цукар, соль не мяняўся. Затое падаражэла бульба: ва «Універсаме» замест ранейшых 66 капеек давядзецца аддаць 74 капейкі за кілаграм караняплодаў, а ў «Белмаркеце» і таго больш — 1 рубель 39 капеек замест 99 капеек. А яшчэ ў «Белмаркеце» вырас кошт на алей і рыс.
— Не магу сцвярджаць, што гэта прымяняльна ў дадзеным выпадку, але іншы раз на тое ёсць аб’ектыўныя прычыны. Часта так здараецца, калі ў магазіне заканчваецца акцыя. Да слова, мы параўноўваем цэны на тавары не адных і тых жа вытворцаў, а на сам тавар.
Справа ў тым, што ФПБ звярнулася да ўрада з прапановай усталяваць жорсткі мараторый на павышэнне цэн на пэўную групу тавараў у дадзенай сітуацыі. І атрымала водгук: устаноўлены парог росту цэн — не больш як на 0,5% у месяц.
На жаль, ва ўмовах склаўшайся ў краіне з-за пандэміі сітуацыі не ўсе гандляры (і, відавочна, вытворцы) вядуць сябе прыстойна: карыстаючыся момантам, адны спрабуюць разжыцца за кошт іншых.
Іншы раз складана не згадзіцца з тым, што інтэрнэт мае ўжо празмерны ўплыў на чалавечы розум. І гэтая сітуацыя таму пацвярджэнне. Пасля распаўсюджвання роліка, на якім нібыта вучоны, знакаміты ў псеўданавуковых колах, запэўнівае, што рашучы адпор каранавірусу можна даць з дапамогай імбіру. Яшчэ нехта пачаў расказваць пра цудадзейныя якасці лімонаў, часнаку, куркумы… І народ паверыў у лімонна-імбірна-часночную панацэю.
Сітуацыяй, калі людзі «павяліся» на казкі пра суперздольнасці гэтых прадуктаў, скарысталіся гандляры. Імбір (ды і лімоны) сталі каштаваць даражэй за чырвоную ікру. Літаральна на мінулым тыдні, напрыклад, у «Хіце» лімоны выраслі ў цане з 6 рублёў 99 капеек да 9 рублёў 99 капеек. А імбір паспрабуй яшчэ знайдзі! Не ведаю, колькі ён каштаваў непасрэдна перад падаражэннем (у мінулым годзе цана была 8-12 рублёў), але сёння яго ўдалося знайсці ў «Белмаркеце» па 24 рублі 99 капеек за кілаграм.
У выніку за гэтае пытанне ўзяліся Дзяржкантроль і Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю (МАРГ). Праз сродкі масавай інфармацыі гэтыя ведамствы пацвердзілі, што некаторыя гандлёвыя сеткі і пасрэднікі ў некаторых выпадках прымяняюць значныя гандлёвыя надбаўкі, якія іншы раз дасягаюць амаль 250%. Канкрэтна пра пружанскія магазіны такой інфармацыяй мы не валодаем, але канстатавалі факт, што цэны крыху папаўзлі ўніз. Тыя ж лімоны ў «Хіце» ў сераду прадавалі ўжо не па 10 рублёў, а па 8,89.
Праўда, у «Белмаркеце» яны ўсё роўна таннейшыя — 6 рублёў 99 капеек. Цэннікі на часнок таксама паўсюль розныя: і 12 рублёў 99 капеек, і без капейкі 10 рублёў.
Што хочацца яшчэ дадаць. Перш чым аддаваць апошнія грошы за гэтыя тавары, памятайце: суперздольнасцей у барацьбе з каранавірусам няма ні ў лімонаў, ні ў імбіру, ні ў часнаку, ні ў куркумы, ні ў іншых разрэкламаваных псеўданавукоўцамі прадуктаў. Ва ўсякім разе, навуцы яны пакуль невядомы.
Каментарый спецыяліста
Жанна Ісакава, загадчыца тэрапеўтычнага аддзялення паліклінікі:
— Лімон утрымлівае вітамін С. Толькі таму пра гэтую садавіну можна гаварыць, што яна карысная. Усё. Іншых пераваг у лімонаў няма. Але ж калі так разабрацца, то і апельсін утрымлівае той самы вітамін С. А яшчэ больш багатая на вітамін С, чым заморская садавіна, наша айчынная чорная парэчка. Дык чаму б не есці яе? Многія ж робяць з яе нарыхтоўкі на зіму: пераціраюць, марозяць…
Словам, адна долька лімона ў чай — згодна, але без фанатызму. Бо, акрамя вітаміну С, лімон можа «ўзнагародзіць» алергіяй, пры празмерным ужыванні — выклікаць праблемы са страўнікава-кішачным трактам. А калі чалавек, напрыклад, з язвай, з’есць палавінку гэтай садавіны, то можа рыхтавацца да сур’ёзнага абвастрэння хваробы.
Сваім шчодрым утрыманнем мікраэлементаў славіцца імбір. Але з ім трэба быць вельмі асцярожным. Асабліва тым, у каго праблемы са страўнікам, жоўцекамянёвая хвароба, халецыстыт… Не раз сутыкалася ў сваёй практыцы і з тым, што імбір здольны выклікаць алергію, кагосьці даводзіцца лячыць нават у стацыянары. Вось і зараз, на хвалі празмернай папулярнасці гэтага карэння, людзі прыходзяць з алергічнымі рэакцыямі на яго. І імбіру, роўна як і лімону, можна знайсці айчынную замену: напрыклад, тапінамбур, морква, буракі…
Капуста (але не квашаная, якая не ўсім аднолькава карысна) — увогуле скарбніца карысных мікраэлементаў. А журавіны: дзякуючы сваім урасептычным якасцям, яны яшчэ і ныркі падлечаць.
Абагульняючы сказанае, хачу падвесці вынік: ні лімоны, ні імбір, ні куркума (ці да чаго там яшчэ падагрэлі цікаўнасць у інтэрнэце?) не з’яўляюцца панацэяй. Усё добра, але ў меру. Да таго ж, няма нічога незаменнага. І, як вядома, ва ўсім трэба ведаць меру: калі вы ўжывалі лімоны ці імбір і раней, адмаўляцца ад іх не трэба (калі няма супрацьпаказанняў), але і не варта павялічваць дозу. Дарэчы, вясна — традыцыйна сезон абвастрэння язваў і захворванняў страўнікава-кішачнага тракту.
Падрыхтавала Марына Вакульская.