Коклюш — вострае інфекцыйнае захворванне дыхальных шляхоў, якое перадаецца паветрана-кропельным шляхам і якое характарызуецца працяглым цягам са спецыфічнымі прыступамі кашлю.
Крыніцай інфекцыі з’яўляецца хворы чалавек з тыповай формай захворвання, а таксама бактэрыяносьбіты і асобы з атыповай або сцёртай клінічнай карцінай хваробы.
Інкубацыйны перыяд пры коклюшы доўжыцца ад двух дзён да двух, максімум трох тыдняў. Асабліва небяспечны хворыя з 1 па 25 дзень захворванні.
Механізм перадачы інфекцыі паветрана-кропельны.
Перадача інфекцыі адбываецца пры цесным кантакце з крыніцай інфекцыі (на адлегласці 1,5-2,5 м). Часцей за ўсё ўзбуджальнік трапляе ў арганізм пры ўдыханні часцінак слізі, якія трапілі ў паветра пры кашлі, чханні, размове з хворым чалавекам.
Самым небяспечным перыядам для навакольных, калі ўзбуджальнік актыўна распаўсюджваецца, з’яўляюцца першыя чатыры тыдні з моманту ўзнікнення прыступаў кашлю.
Найбольшая ўспрымальнасць да інфекцыі назіраецца ў дзяцей ва ўзросце ад 1 да 7 гадоў, якія не атрымалі прафілактычныя прышчэпкі. Яшчэ трэба адзначыць, што коклюш вельмі небяспечны для дзяцей да года. Верагоднасць заражэння дарослых у сям’і з хворым дзіцём можа дасягаць 30%, пры гэтым у дарослых хвароба часцей працякае ў сцёртай форме.
Пасля таго як мінуў інкубацыйны перыяд, у хворага з’яўляецца катар, чханне, агульнае нядужанне, адсутнасць апетыту, лёгкі кашаль, які не памяншаецца ад протівокашлевые сродкаў. Гэты перыяд называецца катаральным і доўжыцца 1-2 тыдні.
Паступова да 3 тыдня кашаль узмацняецца, асабліва ў начны час. Так пачынаецца новы перыяд — брэшучага кашлю. Пасля глыбокага свісцячы ўдыху варта серыя кароткіх кашлявых штуршкоў, якія нагадваюць брэх сабакі. Падчас прыступу кашля твар хворага чырванее ці сінее, магчымыя насавыя крывацёкі ці кровазліцці ў вочы. Кашаль сканчаецца вылучэннем вязкага макроцця, часам ванітамі. За суткі такіх прыступаў можа быць 10-15. Гэты перыяд доўжыцца ад тыдня да месяца, часам даўжэй.
Працэс акрыяння пры коклюшы можа працягвацца некалькі тыдняў, а часам і некалькі месяцаў.
Адзіным спецыфічным метадам прафілактыкі з’яўляецца вакцынацыя супраць коклюшу, якая накіравана на зніжэнне захворвання коклюшам і памяншэнне цяжкіх формаў дадзенай інфекцыі ў дзяцей. Вакцынацыя супраць коклюшу ўключана ў календары прафілактычных прышчэпак усіх краін свету.
Цяпер згодна з Нацыянальным календаром прафілактычных прышчэпак Рэспублікі Беларусь вакцынацыя супраць коклюшу праводзіцца дзецям з двухмесячнага ўзросту і складаецца з чатырох прафілактычных прышчэпак (у 2-3-4 і 18 месяцаў).
Калі ў сям’і ёсць хворы з прыкметамі рэспіраторнай інфекцыі і кашлем, неабходна звесці да мінімуму кантакт з дзецьмі, не прышчэпленымі, у тым ліку па ўзросце.
У памяшканні варта арганізаваць штодзённую вільготную ўборку і частае праветрыванне, выкарыстанне сродкаў індывідуальнай абароны (маскі).
Таксама варта памятаць, што пры з’яўленні першых сімптомаў захворвання неабходна своечасова звяртацца да лекара, выконваць усе яго прызначэнні і рэкамендацыі.