У сакавіку свой 60-гадовы юбілей адзначыў наш зямляк, адзін з вядомых гітарыстаў свету Мэй Ліян. Чалавек-легенда, які змяніў гітарны свет на ўсёй постсавецкай прасторы, прымусіў савецкую электрагітару гучаць так, як яна раней не гучала. Аўтар незабыўных інструментальных твораў і лепшы ў рэйтынгу расійскіх рэпетытараў выкладчык ігры на гітары.
Увесь дзень гітарыста распісаны па мінутах, але, нягледзячы на занятасць, ён адказаў на пытанні журналіста «раёнкі».
— Юрый, чаму менавіта Мэй Ліян?
— Усё вельмі проста. Псеўданім – гэта сцэнічная адаптацыя майго армянскага прозвішча Маілян (Maylian), якое проста падзелена на дзве часткі.
— Раскажыце, як усё пачыналася? Якія вашы першыя музычныя ўражанні?
— У 9 гадоў я паступіў у Пружанскую музычную школу па класе акардэона, а паралельна спрабаваў асвойваць гітару. І ўлюбіўся ў яе, усвядоміўшы, што ісціна – у… гуках струн. Займаўся гітарай увесь свой вольны час, і першымі маімі ўдзячнымі слухачамі сталі дзяўчынкі з нашага пружанскага двара па вуліцы Кастрычніцкай. Потым у школе з хлопцамі сабралі сваю групу і сталі запальваць на розных мерапрыемствах, у тым ліку, на выпускных вечарах. Гэта было крута!
— Якая музыка вам больш за ўсё падабалася ў той перыяд? Фанацелі ад чаго-небудзь?
— Безумоўна, фанацелі! Ад заходняй музыкі, запісанай на мяккіх грампласцінках «Кругозора» (так называўся літаратурна-музычны ілюстраваны часопіс з аўдыёдадаткамі, які выдаваўся да 1992 года) і бабінных касетах. ABBA, Boney M, Creedence, Queen, Deep Purple… Ад музыкі апошніх, у прыватнасці, я адчуў самы сапраўдны культурны шок і таму стараўся падбіраць іх кампазіцыі. Атрымлівалася няправільна, але пазнавальна з першых акордаў.
Безумоўна, мы былі фанатамі і «Песняроў», і «Весёлых ребят», і многіх іншых савецкіх гуртоў.
— Калі вырашылі звязаць сваё жыццё з музыкай?
— На адным са школьных выпускных баляў. Я тады вучыўся ў 8-м класе і граў на ўдарных. Памятаю, у нейкі момант выступлення адчуў неверагодны драйв. Пазней перайшоў на электрагітару і зразумеў, што гітара і сцэна — гэтай маё і назаўжды. Так і атрымалася: іграю на гітары ўжо больш за паўстагоддзя і кідаць не збіраюся.
— Успомніце, на што вы патрацілі першы ганарар?
— Аб заробку ў юнацкім узросце не магло быць і гаворкі. Першыя грошы я зарабіў нашмат пазней, калі мне было ўжо гадоў 20. На іх я купіў савецкую педаль, тыпу «Лель», для скажэння сігналу гуку (эфект дысторшн).
— Ці сустракаліся на музычным шляху, апроч Алы Пугачовай, легендарныя асобы, якія сталі для Вас аўтарытэтам?
— Вядома, сустракаліся, і вельмі шмат. Пералічваць усіх — зойме вельмі шмат часу, а называць кагосьці аднаго ці двух будзе не зусім справядліва.
— Узгадайце, калі ласка, пра самыя яркія сольныя канцэрты.
— Гэта выступленне першага майго гурта «Оліс» на фестывалі ў Тарту. Потым выступленне гурта «Аспарэз» на «Рок-Панараме-87» перад 20-тысячнай публікай. У тым жа годзе з гэтым жа гуртом прынялі ўдзел у рок-фэстывалі ў Таліне, нароўні з такімі вядомымі савецкімі «металістамі», як гурты «Аўгуст», «Цяжкі дзень», «Магнетык Бэнд». Незабыўныя эмоцыі! Таксама запомніліся канцэрты ў Маскве, у спарткомплексе «Алімпійскі», з гуртом «Акцыя», і мае сольныя выступленні на фестывалях у Кіеве і Ерэване, ужо пазней, у 2000-х. Гэта, вядома ж, далёка не ўвесь спіс яркіх канцэртных уражанняў.
— Вашай творчай біяграфіі можна пазайздросціць. Магчыма, калі б не кінулі ў свой час музычную школу, то яна была б яшчэ больш уражлівай. Ні аб чым не шкадуеце? І ўвогуле, як лічыце, гітарыст павінен ведаць ноты ці дастаткова лавіць партыі «на хаду»?
— Па-першае, не скончыць музычную школу — гэта не значыць не ведаць нотную грамату і тэорыю музыкі. Я сальфеджыа вывучыў самастойна, і той факт, што выкладаў у музычным вучылішчы імя Гнесіных, аб нечым ды кажа. Але… калі чалавек не адораны ад прыроды асаблівым музычным пачуццём, яму ніякая школа не дапаможа стаць музыкантам. Больш за тое, я спецыяльна не паглыбляўся ў нотную грамату, каб не сапсаваць закладзенае прыродай пачуццё музыкі. Дарэчы, паводле статыстыкі, каля 60 працэнтаў музыкантаў з сусветным узроўнем не маюць музычнай адукацыі.
— Творчыя крызісы, калі «не пішацца», бываюць? Як спраўляецеся з імі? І над якім праектам працуеце сёння?
— Я ўяўляю сабой класічны прыклад перфекцыяніста, які не можа дазволіць сабе запісаць неідэальны альбом, таму можна сказаць, што мой крызіс набыў хранічную форму. Пры гэтым заўважу, што выпусціць СD-альбом з «прахаднымі» кампазіцыямі магу і сёння. Але гэтага для мяне мала, я павінен напісаць музыку, якая стане значнай у сусветным маштабе.
— У чым жа Вы знаходзіце натхненне?
— У кропцы на столі, у якую магу надоўга ўтаропіцца. Або заплюшчваю вочы — і лунаю ў прасторы душой, медытую. Натхненне залежыць ад розных фактараў. І шмат у чым — ад жыццёвай сітуацыі на той ці іншы момант.
— Калі музыка становіцца і працай, і адпачынкам, і нават падставай для левітацыі, ці застаецца час на іншыя захапленні? Чым займаецеся апроч музыкі?
— Магчыма, цяжка будзе паверыць, але я цалкам раствараюся ў музыцы, калі гэта магчыма. Але такая магчымасць бывае рэдка: увесь дзень маскоўскага рэпетытара ігры на гітары сёння распісаны па мінутах, з раніцы да вечара займаюся з вучнямі. Вельмі рады, што мае веды і ўменні камусьці могуць спатрэбіцца.
— А якую галоўную параду даяце людзям, якія толькі пачынаюць іграць?
— Быць старанным і любіць свой інструмент. Чым больш часу чалавек будзе яму аддаваць, тым высакародней і якасней той будзе гучаць. Гэты від дзейнасці не любіць прастою, але з іншага боку — інструмент ні ў якім разе не павінен быць абузай. Я іграў па 12-13 гадзін у дзень, не заўважаючы часу, таму і дабіўся пэўных вынікаў.
— Якое дасягненне ў сваёй працы лічыце самым вялікім?
— Калі не лічыць сотняў вучняў, якія сталі паспяховымі музыкантамі, найбольшымі сваімі дасягненнямі лічу стварэнне ў 1993 годзе першай у Расіі відэашколы ігры на гітары, а таксама ўдзел у 2000 годзе ў міжнародным конкурсе кампазітараў у Бостане (ЗША), на якім я заняў трэцяе месца. Трапіць у тройку лепшых сярод 1500 кампазітараў з ўсяго свету – дарагога каштуе.
Таксама ганаруся ўдзелам у запісе падвойнага CD трыб’юта Джэйсан Бекер (Warmth in the Wilderness: A Tribute to Jason Becker) са шматлікімі сусветнымі рок-зоркамі. Гэта быў беспрэцэдэнтны выпадак, калі кагосьці з Расіі запрасілі прыняць удзел у такім мерапрыемстве.
— А кім бы вы сталі, дапусцім, калі б не займаліся музыкай? Ці ёсць іншыя прафесійныя вобласці, якія вам падабаюцца?
— Стаў бы радыёінжынерам. У Ерэване я скончыў радыётэхнічнае вучылішча. А паяць схемы пачаў намнога раней – у Пружанах, з другога класа школы, збіраў розную апаратуру.
— Калі б Вы змаглі напісаць самую праўдзівую кнігу пра сябе і сваё жыццё і трэба было б назваць яе адным словам, якую назву выбралі б?
— «Амбіцыёз», калі разглядаць гэтае слова з пункту гледжання мэтанакіраванасці. Калі б не любоў да музыкі і не мая мэтанакіраванасць, я нічога б у жыцці не дабіўся.
— Прадоўжыце, калі ласка, фразу: «Калі б у мяне было другое жыццё, я б хацеў правесці яго з…».
— Я хацеў бы пражыць яго на Радзіме і з роднымі.
— У вас ёсць магчымасць звярнуцца да землякоў…
— У мяне было неверагоднае дзяцінства. Засімавічы і Пружаны — гэта самыя цёплыя і добрыя ўспаміны майго жыцця. Не ўсе могуць гэтым пахваліцца. Мая Радзіма — Беларусь, і гэта выдатна! Прыгажэй прыроды, чым наша, я не бачыў. І лепшых людзей, чым нашы беларусы, я не сустракаў нідзе.
КРОКІ ЖЫЦЦЯ
- Юрый Маілян нарадзіўся 10 сакавіка 1962 года ў г.Пружаны. Да сямі гадоў жыў у ваенным гарнізоне ў Засімавічах, затым пераехаў у горад. Вучыўся ў СШ № 3.
- У 1979 годзе музыкант пераехаў з бацькамі ў Ерэван. Там у 1984-м выйшаў на прафесійную сцэну, узяўшы сабе творчы псеўданім — Мэй Ліян.
- У 1989 сям’я Маілянаў вярнулася ў Беларусь і асела ў Брэсце, а Юрый накіраваўся ў Маскву, спасцігаць сталічны музычны алімп.
- Гітарыст супрацоўнічаў з гуртамі «Оліс», «Аспарэз», «Акцыя», «Балерына», з групай Вольгі Кармухінай пры тэатры Алы Пугачовай.
- З 1990 па 1993 гады працаваў студыйным і канцэртным музыкантам у 14 краінах Еўропы.
- Мэй Ліян — стваральнік першых у Расіі паўнафарматных відэашкол аб гульні на электрагітары, агульны тыраж якіх па афіцыйных дадзеных склаў амаль 500 000 экзэмпляраў.
- У 1995 годзе музыканта запрасілі для запісу дыска «Гэтыя хлопцы з гітарай» з удзелам дзесяці лепшых гітарыстаў Расіі. На дыску былі прадстаўлены дзве яго песні: «Хачу ў рай» і «Бандыт».
- З 1995 па 1997 год выкладаў у вучылішчы імя Гнесіных. У 2001 годзе ўдзельнічаў у міжнародным праекце Trubute To Jason Becker з трэкам It’s Showtime.
- Індывідуальная манера выканання з выкарыстаннем адценняў усходняга каларыту робіць гэтага гітарыста лёгка пазнавальным на сцэне.
- Сёння Мэй Ліян — настаўнік не толькі для пачынаючых гітарыстаў, але і для дзясяткаў дзеючых выкладчыкаў.
Гутарыла Алена Зялевіч. Фота з уласнага архіва музыканта.