Воскресенье, 28 апреля 2024

Гісторыя з фатаграфіяй

Карціны-ўспаміны пра вайну Фёдара Усіка

Карціны-ўспаміны пра вайну Фёдара Усіка

22 сакавіка — Дзень памяці ахвяраў Хатынскай трагедыі. У гэты дзень у 1943 годзе была спалена вёска Хатынь. У агні загінулі 149 чалавек, у тым ліку 75 дзяцей, самаму малодшаму было ўсяго 7 тыдняў… У чорным спісе вёсак, якія раздзялілі лёс Хатыні, было нямала і населеных пунктаў Пружаншчыны. Над цэлымі вёскамі ўзнімаліся ў неба клубы чорнага дыму. Большасць жыхароў гэтых населеных пунктаў была расстраляна або спалена. Не пазбег горкай долі і хутар Юзэфін. Падчас Вялікай Айчыннай вайны на гэтым хутары жыў будучы мастак Фёдар Усік. Жахі вайны пакінулі настолькі моцны след у сэрцы і памяці, што амаль усе яго творы — гэта карціны-ўспаміны пра вайну. Першая работа мастака на ваенную тэматыку — «Чадзельскі бой». «Бой быў страшны: зямлю трэсла ад выбухаў, гучных стрэлаў, скрыгату гус
Сёння мы адзначаем 100-годдзе з дня нараджэння былога рэдактара Пружанскай раённай газеты Мікалая Кавалевіча

Сёння мы адзначаем 100-годдзе з дня нараджэння былога рэдактара Пружанскай раённай газеты Мікалая Кавалевіча

Сёння мы адзначаем 100-годдзе з дня нараджэння былога рэдактара Пружанскай раённай газеты Мікалая Майсеевіча Кавалевіча (2.02.2024 – 10.03.1994). Мікалай Майсеевіча Кавалевіч. Ён нарадзіўся ў в. Кавалі Акцябрскага раёна на Гомельшчыне, у вялікай і дружнай сялянскай сям‘і. Сярэднюю школу заканчваў у райцэнтры, марыў стаць ваенным медыкам. Але ўсе юнацкія мары перакрэсліла вайна: праз некалькі гадзін пасля выпускнога вечара ўчарашнім школьнікам давялося ўмомант стаць дарослымі… Амаль адразу Мікалай стаў удзельнікам партызанскага руху, ваяваў у партызанскім атрадзе “За Радзіму” Палескага злучэння, быў камандзірам камсамольска-маладзёжнай дыверсійнай групы і памочнікам камісара па камсамоле. Ён праявіў сябе як адважны баец. Пра гэта сведчаць і баявы ордэн Айчыннай вайны І ступені, ме
Мікалай Чураба: памяць пра мастака

Мікалай Чураба: памяць пра мастака

Спаўняецца 110 гадоў з дня нараджэння Мiкалая Чурабы —мастака ў галiне кнiжнай i станковай графiкi, жывапiсу. Мікалай Дзмітрыевіч Чураба нарадзіўся ў Мінску 24 снежня 1913 года (6 студзеня 1914 — па новым стылі). Праз сем гадоў разам з сям’ёй пераехаў у Клімавічы Магілёўскай вобласці. Скончыў Віцебскі мастацкі тэхнікум, затым — графічны факультэт Маскоўскага мастацкага інстытута імя В. І. Сурыкава. Творчую дзейнасць мастак пачаў з 1939 года, калі яго творы з’явіліся на выставе падчас вучобы ў Маскве. Маладога спецыялiста накiравалi на працу выкладчыкам у Беласток, які быў далучаны да БССР. Тут мастака і застала Вялікая Айчынная вайна. Давялося зарабляць на жыццё распілоўкай дроў, афарміцельскімі работамі і іншым. Падтрымліваў сувязь з партызанамі. І спяваў у хоры. Напачатку 1943
Гісторыя з фатаграфіяй. Першавераснёўскія здымкі са старых альбомаў жыхароў Пружан

Гісторыя з фатаграфіяй. Першавераснёўскія здымкі са старых альбомаў жыхароў Пружан

1 верасня – знакавая дата для кожнага чалавека. Яна аб‘ядноўвае пакаленні. Юных збірае ў школьныя класы: з сённяшняй лінейкі пачынаецца чарговы вучэбны год, які прынясе новыя радасці і хваляванні, напружаную працу і цікавае падарожжа ў свет ведаў. Людзям сталым нагадвае пра дзяцінства і юнацтва, школьных сяброў і настаўнікаў. А некаму – і пра сваю адказную і адданую працу педагога. Адным словам, кожны з нас з замілаваннем сёння гартае старонкі альбомаў, і гады нібы раствараюцца ва ўспамінах… Мы прапануем падборку фотаздымкаў са старых альбомаў жыхароў Пружан. 1-3. Школьныя лінейкі ў СШ №1 – драўлянай школе, якая некалі размяшчалася на месцы цяперашняга Палаца культуры ў Пружанах (у 1977 годзе школа пераехала ў новы будынак па вул. Леніна). А гэтыя фота зроблены ў першай палове 1
З любоўю і дбаннем будавалі свой храм… Да 150-годдзя Свята-Петра-Паўлаўскай царквы ў вёсцы Мокрае

З любоўю і дбаннем будавалі свой храм… Да 150-годдзя Свята-Петра-Паўлаўскай царквы ў вёсцы Мокрае

У гэтыя дні сваё 150-годдзе святкуе храм святых першавярхоўных апосталаў Пятра і Паўла ў вёсцы Мокрае. Калі быць дакладнымі, то менавіта 3 чэрвеня 1873 года ён быў асвечаны Пружанскім благачынным святаром Мікалаем Жуковічам. Святар і прыхаджане каля храма, фота 1938 года. Але што мы наогул ведаем пра тагачаснае Мокрае? Давайце паспрабуем зазірнуць углыб стагоддзяў. Свята-Петра-Паўлаўскі храм у в. Мокрае. Зараз гэта даволі буйная, сучасная, выдатна добраўпарадкаваная і вельмі прыгожая вёска. Яна ў літаральным сэнсе злучаецца з суседнімі Казламі і разам з імі ўтварае аграгарадок Жураўліны, вядомы перш за ўсё гасцінічна-турыстычным комплексам «Мікалаеўскі» і мемарыялам на месцы расстрэлу мірных жыхароў падчас Вялікай Айчыннай вайны. Адкрытае акцыянернае таварыства «Жураўлінае», у
90 гадоў спаўняецца сёння з дня асвячэння лыскаўскай Свята-Ражства-Багародзічнай царквы. 40 гадоў настаяцелем у ёй служыць протаірэй Аляксандр Багдановіч

90 гадоў спаўняецца сёння з дня асвячэння лыскаўскай Свята-Ражства-Багародзічнай царквы. 40 гадоў настаяцелем у ёй служыць протаірэй Аляксандр Багдановіч

Сустрэцца са святаром Свята-Ражства-Багародзічнай царквы ў аг. Лыскава мітрафорным протаіерэем Аляксандрам Багдановічам дзеля таго, каб здзейсніць экскурсію па памятных мясцінах, мы дамаўляліся даўно. Ды як заўсёды атрымліваецца: абяцанага тры гады чакаюць. То праца, то справы нейкія, а потым каранавірус раптам напаў… Але гэтай вясной час спрацаваў на нас, яго аказалася дастаткова, каб пахадзіць-паездзіць па наваколлях, але галоўнае — паразмаўляць пра жыццё, пра храм, якому сёлета спаўняецца ні многа ні мала 90 гадоў. Ці ўжо споўнілася? Так зараз выглядае лыскаўскі храм. -- Храм наш быў асвечаны 4 чэрвеня 1933 года, якраз перад днём памяці Ефрасінні Полацкай. А закладвалі яго на дзень Святога Духа ў 1930 годзе. На той час праваслаўныя вернікі Лыскаўскага прыхода вымушаны былі ўжо ам
Вялікі матэрыял да 80-годдзя ліквідацыі пружанскага гета

Вялікі матэрыял да 80-годдзя ліквідацыі пружанскага гета

27 студзеня адзначаецца Міжнародны дзень памяці ахвяр Халакосту. Яго ўстанавілі 1 лістапада 2005 года, згодна з рэзалюцыяй, прынятай Генеральнай Асамблеяй Арганізацыі Аб‘яднаных Нацый. Так супала, што для Пружан  гэтая дата напоўнена асабістым болем: роўна 80 гадоў таму, у 1943-м, у тры апошнія дні студзеня і першы – лютага фашыстамі было ліквідавана Пружанскае гета. А 18 лістапада 2005 года на яўрэйскіх могілках па вул. Горына-Каляды ўзняўся сціплы абеліск з чорнага мармуру з надпісамі на трох мовах – «У памяць ахвяр Пружан і наваколля – Бярозы, Малеча, Шарашэва, Сяльца, Лінова, якія загінулі ў катастрофе сусветнага яўрэйства». Мемарыяльны помнік на яўрэйскіх могілках у Пружанах. Летам 2007 года да помніка дабавілася своеасаблівая  «Сцяна плачу» з прозвішчамі і імёнамі людзей, якія
Гісторыя з фатаграфіяй. Мой самы першы Дзед Мароз

Гісторыя з фатаграфіяй. Мой самы першы Дзед Мароз

Выбачайце, але пад стары Новы год мне хочацца ўзгадаць уласнае дзяцінства і свайго самага першага Дзеда Мароза. Так сталася, што ў дзіцячы садок я не хадзіла: з намі жыла бабуля, якая з задавальненнем (так мне здавалася) выконвала абавязкі па гадаванні і выхаванні. Тэлевізараў напачатку 1960-х яшчэ не было, не кажучы пра іншыя гаджэты для прагляду мульцікаў, да якіх прывыкаюць сённяшнія дзеці з самага нараджэння. У выніку першае знаёмства з Дзедам Марозам стала сапраўднай шокавай тэрапіяй. А дарослыя так імкнуліся зрабіць падарунак дзіцяці! Дзядзька Лёня Валасевіч, які актыўна ўдзельнічаў у мастацкай самадзейнасці, пазычыў касцюм у Доме культуры. Як потым ён расказваў, калі пераапрануты ішоў па вуліцах Савецкай і Тармасава, яго суправаджаў натоўп дзяцей: з‘яўленне ў Пружанах каз
Чорнаглянцаваная кераміка – каштоўная адметнасць Пружаншчыны

Чорнаглянцаваная кераміка – каштоўная адметнасць Пружаншчыны

Адной з адметнасцей пружанскай зямлі побач з архітэктурнымі выбітнасцямі, якія прыцягваюць турыстаў, намоленымі старажытнымі храмамі, у кожнага з якіх свая гісторыя, прыроднай жамчужынай Белавежскай пушчай з‘яўляецца чорнаглянцаваная кераміка. Пружанская кераміка на гарадскім рынку. Фота 1941 года Каля шасці стагоддзяў прайшло з таго часу, як каралева Бона прывезла майстроў-керамістаў са сваёй радзімы – Італіі (ва ўсялякім разе, так сцвярджаюць паданні). Яны далі пачатак промыслу,  які развіваўся, сталеў, набываў уласныя толькі нашаму рэгіёну рысы. З пакалення ў пакаленне перадавалі мясцовыя майстры вопыт і традыцыі сваім нашчадкам. Напачатку 20-га стагоддзя толькі ў Пружанах працавалі каля 250 ганчароў. Выпускалі посуд у розных тэхніках, але найбольш удаваўся задымлены, чорнаг
Гісторыя Лыскаўскай аптэкі

Гісторыя Лыскаўскай аптэкі

Ці ведаеце вы, што ў XV стагоддзі для таго, каб стаць аптэкарам, трэба было вучыцца 14 гадоў: чатыры гады хадзіць у вучнях, 10 гадоў быць памочнікам аптэкара, а затым здаць экзамены, каб атрымаць ліцэнзію. Прытым фармацэўтыка была выключна мужчынскай справай: жанчын дапусцілі сюды толькі ў другой палове XIX стагоддзя. На фатаграфіі 1915-1918 г. выразна бачна шыльда «Аптэка» Першая аптэка на тэрыторыі Беларусі адкрылася ў 1561 годзе, у Пінску і Брэсце аптэкі з‘явіліся на пяць гадоў пазней, у 1566-м, у Пружанах – у 1828 годзе. А адлік існавання аптэкі ў Лыскаве вядзецца з1897-га (Лыскава тады ўваходзіла ў склад Ваўкавыскага павета Гродзенскай губерні). Так што сёлета ўстанова адзначае сваё 125-годдзе. Заснавальнікам аптэкі быў Ліпа Ільіч Гольдберг. Дарэчы, адсутнасць аптэчнай устан
Гісторыя з фатаграфіяй. Якімі мы памятаем савецкія ранішнікі?

Гісторыя з фатаграфіяй. Якімі мы памятаем савецкія ранішнікі?

Мы сталеем, адна падзея змяняе другую, кола жыцця круціцца ўсё хутчэй і хутчэй. Але напярэдадні Новага года, дакрануўшыся да далікатных ёлачных цацак і ўдыхнуўшы пах ялінкі, на імгненне спыняемся і… вяртаемся ў дзяцінства. А там — зусім яшчэ маладыя бацькі, смешныя шкляныя звяркі і пераліўныя шары, водар мандарынаў, арэхі і цукеркі, падарункі, мітусня на кухні… Чым бліжэй свята, тым ярчэйшыя ўспаміны пра самыя радасныя і шчаслівыя моманты жыцця. Сучасныя мамы і таты не надта задумваюцца над тым, дзе ўзяць навагодні ўбор для свайго дзіцяці: гатовыя разнастайныя касцюмы любімых казачных персанажаў сёння можна купіць у краме ці ўзяць напракат. Пра такі цуд нашы бацькі маглі толькі марыць, бо ім даводзілася самім рабіць убранні з падручных, часам самых неверагодных матэрыялаў. У ход іш
Цаліннікі з вялікага сяла

Цаліннікі з вялікага сяла

У 1954 годзе ў Савецкім Саюзе па ініцыятыве Мікіты Хрушчова была распрацавана праграма па асваенні цалінных зямель. І ў далёкі Казахстан масава паехалі людзі: працаваць і зарабляць грошы. Недахоп прадуктаў харчавання  ў пасляваенныя гады быў відавочным: і сёння старажылы Пружан памятаюць  чэргі па хлеб у 1950-х. Спустошаныя вайной заходнія рэгіёны аднаўляліся павольна, а некранутыя ні ваеннымі дзеяннямі, ні плугам казахскія стэпы здаваліся  надзейным гарантам добрых ураджаяў. Авантура? Яшчэ якая. Без падрыхтаванай папярэдне інфраструктуры, без сховішчаў, без дарог, без жылля для работнікаў новаствораных саўгасаў... Гэта толькі ў цудоўным фільме пра Івана Броўкіна цаліннікі спявалі, танцавалі, кахалі — і паспявалі паміж гэтымі важнымі справамі і рэкордных ураджаяў дама
З попелам у сэрцы… Да 80-годдзя трагедыі вёсак Мокраўскага сельсавета

З попелам у сэрцы… Да 80-годдзя трагедыі вёсак Мокраўскага сельсавета

Над мемарыяльным комплексам у Хатыні жалобна-ўрачысты гук званоў ляціць кожныя паўмінуты. На сваёй мове званы расказваюць пра абарваныя жыцці мірных людзей: расстраляных, павешаных, закатаваных, спаленых жывымі ў вогнішчах уласных хат. Званы плачуць, як дзеці, галосяць, як жанчыны, моляцца, як старыя… Помнік на брацкай магіле ў в. Казлы. На помніку бязвінным ахвярам фашысцкага тэрору ў вёсцы Казлы таксама прымацаваны звон. І кожны, хто падыдзе да гэтага месца смутку і памяці, можа самастойна прымусіць яго загаварыць. Гэта вельмі страшная гісторыя, якую ўсе мы чулі неаднойчы. Але кожны раз знаходзяцца ў аповядах відавочцаў новыя факты. І попел спаленых вёсак зноў апальвае сэрца… 17 ліпеня 1942 года. Вёска Казлы. На досвітку па хатах прайшлі немцы і загадалі жыхарам сабр
Праект «Бацькаўшчына»: Дом афіцэраў, ён жа — клуб «Космас»

Праект «Бацькаўшчына»: Дом афіцэраў, ён жа — клуб «Космас»

Вуліца Рыгора Шырмы (яна ж Камуністычная, яна ж Дамброўскага, яна ж Аляксандраўская) сучасны выгляд набывала ўжо пасля вайны: у 1944-м гэтая частка Пружан поўнасцю згарэла. У першай палове 50-х пачалося будаўніцтва двухпавярховак насупраць саборнай царквы. Школу №2 — цяперашнюю гімназію — пабудавалі ў 1962-м, некалькімі гадамі пазней адзін за адным з‘явіліся кінатэатр «Спадарожнік», жылыя шматпавярхоўкі, Дом Саветаў і гасцініца… А вось гэты будынак, дзе сёння размяшчаюцца спецыялізаваная дзіцяча-юнацкая школа алімпійскага рэзерву і дзіцячая бібліятэка імя Алены Лось, узводзіўся вайскоўцамі як Дом афіцэраў, так званы клуб «Космас». Побач і насупраць размясціліся «ваенныя» дамы — ДАСы, будынак штаба дывізіі, дзе цяпер знаходзіцца школа мастацтваў імя Р.Р.Шырмы. А на новую плош
Гісторыя з фатаграфіяй. Помнік каля вёскі Слабудка

Гісторыя з фатаграфіяй. Помнік каля вёскі Слабудка

Великая Победа, Гісторыя з фатаграфіяй, Год гістарычнай памяці, Год малой Радзімы
Гэтае месца пахавання ахвяр фашысцкага тэрору можна назваць самым буйным на Пружаншчыне і ў той жа час, напэўна, адным з самых загадкавых. Мне здаецца, нават не ўсе ведаюць пра помнік у лесе, а трапіць сюды з першай спробы не кожнаму ўдасца, хаця ад былога ваеннага гарадка Слабудка — усяго кіламетры паўтара. Амаль адразу пасля вайны на месцы масавых расстрэлаў у Ліноўскім лесе працавала спецыяльная камісія. Па ўспамінах відавочцаў, быў раскапаны адзін роў з астанкамі ахвяр, падлічана колькасць пахаваных тут. У дакуменце, падрыхтаваным у гэты перыяд, пазначаны прыкладныя лічбы: 10 000 забітых мірных жыхароў, партызанаў і падпольшчыкаў і 1000 ваеннапалонных. Менавіта гэтая лічба ўвайшла ў пашпарт воінскага пахавання. У той жа час у «Зводзе помнікаў гісторыі і культуры. Брэсцкая вобла