Грыбны фестываль «Крыніца — грыбоў сталіца» наладзілі ў мінулую суботу ў Шарашоўскім пассавеце.
Замест эпіграфа
—Дзядзька, вы каля пушчы жывяце. Ці грыбы ёсць? Кажуць, у лесе вельмі суха.
—Хай тыя маслякі не трындзяць! Вільгаці для іх хапае!
Мухамор і бабка Ёжка
Не вельмі люблю масавыя мерапрыемствы і дастаткова скептычна стаўлюся да многіх з іх: за словамі “народнае гулянне” часцяком хаваецца звычайнае запіванне-заяданне канцэрта на свежым паветры. Вось і на рэкламу грыбнога фестывалю ў Крыніцы плячыма паціснула. Па-першае: што за спаборніцтвы грыбнікоў? Адправяцца такія каманды ў незнаёмы лес – у пушчу! – іх жа саміх потым шукаць трэба. Па-другое, конкурс грыбных страў, якія журы яшчэ і каштаваць павінна. Ды тут могуць нават смажаныя мухаморы прапанаваць: маўляў, па рэцэпце ад самой бабкі Ёжкі. Па-трэцяе, вы тую Крыніцу бачылі?
Але арганізатары фестывалю меркаванні падобных на мяне скептыкаў праігнаравалі. І правільна зрабілі. Атрымалася сапраўднае свята аматараў і прафесіяналаў “ціхага палявання” не толькі для крынічан…
Хаця Мухамор і бабка Ёжка таксама на ім прысутнічалі: у вясёлай пастаноўцы “У гасцях у крыніцкага пана Багновіка”, якую на радасць дзецям і дарослым падрыхтавалі работнікі гарадскога Палаца культуры.
О, дайце, дайце мне…
Па грыбное шчасце – менавіта так называўся конкурс грыбнікоў – каманды сельсаветаў адправіліся ў свае “родныя” лясы. Хто напярэдадні вечарам (“З ліхтарыкам па пушчы хадзілі”, — смяяліся роўбіцкія дзяўчаты), хто на золку, але поўныя кошыкі грыбоў прывезлі адусюль. Не адно сэрца сціснулася ад белай зайздрасці пры выглядзе гэтага багацця: сціпла-элегантныя баравічкі (а навошта пахваляцца, калі ведаеш, што самы лепшы?), франтаватыя чырвонагаловікі, гламурныя маслякі, дзёрзкія рыжыкі, наіўныя апенькі… У чарзе на ўзважванне яўна выдзяляліся кошыкі Вялікасельскага сельсавета, іх было ажно шэсць, і не маленькіх. Гаспадары кошыкаў не хавалі ўсмешак і расказвалі ўсім жадаючым пра свае запаветныя месцы: яны цвёрда ведалі, што мясцовыя назвы пералескаў і ўрочышчаў старонні чалавек ні на адной карце не знойдзе. “Валавая” вага грыбоў склала 89 кілаграмаў, і вялікасельцы сапраўды аказаліся ў лідарах – яны сабралі амаль 26 кілаграмаў. Другімі ў гэтым конкурсе аказаліся грыбнікі з Шарашоўскага пасвыканкама, трэцімі – Мокраўскага сельвыканкама. Дарэчы, самыя буйныя белыя грыбчыкі важылі 340 грамаў (Мокрае), 320 (Шарашова) і 300 грамаў (В.Сяло).
Кожны грыбок паспрабуй на зубок!
Калі б члены журы сапраўды з‘елі хаця б па лыжачцы кожнай са страў з грыбоў, страў з грыбамі і страў, падобных на грыбы, што расставілі канкурсанткі на сталах, то… Уласна кажучы, а што было б? Хіба ж беларусы не славяцца сваім уменнем гасцей пачаставаць? Хіба прывыкаць нам да мноства смакоццяў на святочным стале? Цяжка, зразумела, перажыць такое свята жывата. Але каму зараз лёгка?
Тым не менш, хай прабачаць тыя гаспадыні грыбных палянак, да чыіх апетытных салатаў, пірагоў і піражкоў, катлет, смажанак, слаёнак, тортаў рот не дайшоў! Шэф-повар элітнага рэстарана, які па сучаснай модзе на недаедлівых размазвае па талерцы вакол шампіньёна з лісцікам салаты складаны соус, страціў бы прытомнасць.
Ацэньвалі стравы не толькі на смак, але і на пах, па афармленні, нават па назвах… 
Каля паштэта “Грыбны пянёк”, які прадставілі работнікі Белалясоцкага дзетсада №15, нават паспрачаліся: выпечаныя з цеста на ім дробныя апенькі ці пластыкавыя? Аказалася – сапраўдныя! Мокраўскі кошык з цеста з пячэннем-баравічкамі, шчарчоўскія слойкі “Грыбочкі ў мяшочку”, вялікасельская качка, фаршыраваная грыбамі (“Цэлую раніцу стралялі”, — жартуюць жанчыны), крыніцкая каша ў гарбузе, зеляневіцкая кулябяка, рудніцкая змейка на торце… Яшчэ былі і кошыкі з бульбы, і лапцікі, начыненыя грыбамі, і “Галубцова-мухаморная фіеста”, і чабурэкі, і хатка з бліноў. А гаспадыні ўсё частавалі: “Гэта шампіньёны пад сырам… а вось грыбочкі белыя… а торціка не пакаштавалі… бярыце заліўное… а блінчыкі… а з сабой… квас грыбны, як бабуля рабіла, і зразы з грыбамі…”.
Калі з грыбнікамі было ўсё проста, то тут пад‘еўшым членам журы давялося добра падумаць і нават паспрачацца. У выніку пераможцам конкурсу “Усе смакі лесу ў Крыніцкіх далікатэсах” названы Ліноўскі сельвыканкам, на другім месцы аказаўся Шарашоўскі пасвыканкам, на трэцім – Ружанскі пасвыканкам. У намінацыі сярод аматарскіх аб‘яднанняў і асобных удзельнікаў (“Самая лепшая страва з грыбоў”) першай стала жыхарка Пружан Людміла Уладзіміраўна Нагорная, другое месца дасталося аматарскаму аб‘яднанню “Сябры прыроды” Рудніцкага СДК.
“Толькі тут і разумееш, як цудоўна ты жывеш”
Нешта занадта я захапілася апісаннем страў і ледзь не забыла сказаць, што максімум фантазіі і ўмення праявілі і работнікі ўстаноў культуры раёна ў афармленні выстаў творчых работ (конкурс “Прыгажосць лесу”). Тут перамаглі Роўбіцкі СДК (першае месца) і Вялікасельскі СДК (другое). Пераможцай фотаконкурсу “Грыбнымі сцежкамі” стала Наталля Уладзіміраўна Ціхан з Пружан, другое месца – у Шаняўскога сельскага клуба.
Але і гэта былі яшчэ не ўсе конкурсы. Масу эмоцый выклікалі спаборніцтвы лесарубаў. Хлопцы змагаліся ў гэтым нялёгкім майстэрстве, не шкадуючы сіл, толькі трэскі з-пад сякер ляцелі. Ацэньваліся не толькі моц і спрыт, але і дакладнасць рубкі. У выніку першым тут стаў работнік Ружанскага лясніцтва Уладзімір Ула-дзіміравіч Сямак, другім — Андрэй Мікалаевіч Бабіцкі з Міхалінскага лясніцтва, трэцім — Аляксандр Уладзі-міравіч Сахарэвіч з Мокраўскага.
І, зразумела, увесь гэты час на сцэне ішоў цудоўны канцэрт. Для крынічан і гасцей вёскі спявалі і танцавалі лепшыя аматарскія калектывы і салісты раёна. Пры гэтым — па тэме. Не ведала нават, што столькі песень існуе пра лес і грыбы. Каму песень не хапіла — той сам сачыніў. Напрыклад, мастацкі кіраўнік гурта “Надзея” Сланімцоўскага СК Вольга Грышкевіч спецыяльна да фестывалю напісала песню “Ой, Крыніца”. “Толькі тут і разумееш, як цудоўна ты жывеш!” — шчыра спявалі сланімцоўскія жанчыны. А крыніцкія старажылы пацвярджалі: «Сапраўды, цудоўна, мясціны ў нас такія, што дагэтуль, як здароўе дазваляе, то кошык у рукі — і па грыбы». І прызнаваліся шчыра: «Першы раз такое бачым. Дай Божа, каб не апошні. Некалі, яшчэ пры калгасе за сталовай у лесе ў нас паляна была, там наладжвалі святы, і мы выступалі, але даўно ўжо таго няма…».
А хто справу замуціў?
Старшыня Шарашоўскага пасвыканкама Дзмітрый Чайкоўскі, здаецца, паспяваў у гэты дзень усюды. Ды так яму і трэба: наладзілі на сваёй тэрыторыі свята, дык круціцеся.
—Дзмітрый Уладзіміравіч, Вы лічыце свята ўдалым?
— Лічу, што першы блін — не камяком. Спадзяемся, што грыбны фестываль (а такога, напэўна, і ў рэспубліцы няма) стане традыцыйным. Тым больш, што падобная вялікая падрыхтоўчая работа ўжо не спатрэбіцца: прыгожыя альтанкі, дабротныя лаўкі з пушчанскага дубу, сцэна так і застануцца, забіраць іх не будзем. Тым больш, што да свята і Крыніца значна памяняла аблічча: бачыце, фасады дамоў пафарбавалі, добры плот зрабілі. Гэта шчыраваў “Камунальнік”. Работнікі ДЭУ-25 кустоўе павысякалі. Магчыма, іншыя фестывалі, конкурсы раённага маштабу захочуць тут праводзіць. У нас жа не горад: паветра якое, водар лясны! Зразумела, у праграму фестывалю нешта можна будзе дабаўляць, не рабіць па шаблоне. Напрыклад, унесці ў яго камерцыйную складаемую: продаж грыбоў. Рэкламу шырэй разгарнуць.
Старасту вёскі Крыніца Наталлю Валюшка называюць галоўным ініцыятарам падзеі. Але Наталля Іванаўна пярэчыць: маўляў, ідэя не нарадзілася б, каб не падштурхнуў да яе старшыня райвыканкама Міхаіл Мікалаевіч Серкоў. Яму дзякаваць трэба. А наогул просіць пералічыць усе арганізацыі, якія гэтыя тры месяцы стваралі «матэрыяльную базу» свята.
— Вялікае дзякуй вам, шаноўныя дырэктар філіяла РСТ «Колас» І.М.Старко, дырэктар КУВП «Камунальнік» А.Ф.Шопік і начальнік Шарашоўскага ўчастка А.С.Сіплівы, дырэктар РКБА А.Ф. Гвоздзік, дырэктар Нацыянальнага парка «Белавежская пушча» А.В.Буры, ляснічыя Сухопальскага і Ясеньскага лясніцтваў А.М. Дубінка і С.П.Слабада, начальнік ДЭУ-25 У.Ф.Пунько, дырэктар аўтапарка №11 А.П.Вакульчык, дырэктар ААТ «Пружанскі райаграсэрвіс» С.А. Бруй!
Ды наогул, без дружных сумесных намаганняў усіх старшынь і работнікаў пассельвыканкамаў раёна, аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі, культработнікаў нічога не адбылося б.
P.S. Здавалася, што пасля суботняга фестывалю пра грыбы шмат дзён і чуць ужо не захочацца. Засынала – і перад вачыма стаялі поўныя кошыкі, стракацелі рознакаляровыя грыбныя капялюшыкі, у вушах гучала развясёлая песня пра “рыжики-маслята”. Не, грыбоў у гэтым сезоне аказалася яўна зашмат.
…У нядзелю раніцай я, пацепваючыся ад халадку, стаяла на рыжыкавай палянцы. Два дзятлы перастукваліся адным ім вядомай азбукай, роў аленя даносіўся здалёк. А вакол дыхала, шапатала галінамі дрэў пушча. І, далібог, справа была зусім не ў рыжыках, а ў гэтым велічным лесе, які даў месца каля сябе чалавеку, да-зволіў карміцца і цешыцца сваімі дарамі.
Няўжо амерыканцы сапраўды адмовіліся ад збору «дзікіх» грыбоў і ядуць толькі штучна вырашчаныя? Спачуваю…
Ірына Сядова, фота аўтара.