— Концыкі — гэта ж ад слова «кончыкі». Проста той, хто даваў назву нашай вёсцы, напэўна, быў крыху шапялявым. Вунь там, за лесам, ужо Малеч, канец Пружанскага раёна, — папраўляе хустачку Марыя Фаустаўна. Аляксандр Уладзіміравіч, пацвярджаючы яе словы, паказвае рукой у бок загумення. Марыя Фаустаўна і Аляксандр Уладзіміравіч Петруковічы — маці і сын, адзіныя жыхары маленькай вёсачкі… Восень пафарбавала вёску ў ружова-залацісты колер. І за гэтай прыгажосцю нават можна не заўважыць павалены зруб адной хаціны на ўскрайку, забітыя вокны і высокі травастой у другім двары… Быццам насуперак такому заняпаду, дом Петруковічаў увесь патанае ў квецені. Яркія вяргіні буйна цвітуць ад веснічак да самага хлява. Ад іх прасторны дом здаецца яшчэ больш прыгожым і светлым. У двары і агародзе — ні зялінкі. Такія ж чысціня і парадак і ў самім доме: квяцістыя занавесачкі, стол з абурсам, дыванкі і саматканыя ходнікі на падлозе.
— У нас няма каму смяціць,— таму і чыста,— удакладняе на гэты конт бабуля Марыя.
Ужо тры гады, як яны жывуць тут удвух з сынам. Муж памёр. Дачка з сям’ёю атабарылася ў Пружанах…
Сама Марыя Фаустаўна родам з Занявіч. Пераехалі сюды з Уладзімірам Мікалаевічам — у маленькую хатку. Калі нарадзіліся дзеці, вырашылі будавацца. Муж працаваў на пілараме і меў здатныя да сталярнай работы рукі, не адзін дом пабудаваў і ў Концыках, і ў суседніх вёсках.
— Тут кожная дошчачка ім аблюбавана,— гладзіць па сцяне бабуля Марыя.
Рукі яе шурпатыя, пазначаныя нялёгкай сялянскай працай. Марыя Фаустаўна больш чым 20 гадоў адпрацавала ў жывёлагадоўлі.
— 30 бычкоў было ў групе,— успамінае бабуля,— а работа ўся ручная: і гной выбраць, і кармы разнесці. Было што і плакала, і звальнялася. Але зноў выходзіла на ферму. Куды дзецца?
Ды не толькі адна Марыя Фаустаўна, амаль усе жанчыны з Концыкаў працавалі на мясцовай ферме. Таццяна і Алена Мацкевічы, Марыя Кавальчук, Таццяна Ярась, Ганна Панасенка…
— Добрыя былі, працавітыя людзі, — цёпла характарызуе іх бабуля Марыя.— Па трое-чацвёра дзяцей мелі. На жаль, ужо ўсе мае сяброўкі пайшлі з жыцця. Дзеці іх раз’-ехаліся па сваіх гнёздах і прыязджаюць цяпер у Концыкі вельмі рэдка. Калі мне становіцца зусім сумна і адзінока, то іду на могілкі. Там цяпер уся наша вёска.
Разам з маці — заўсёды Аляксандр. Хіба важна, хто каго падтрымлівае: маці сына-інваліда па зроку ці сын сваю састарэлую маці? Жывуць дружна, на лёс не скардзяцца.
— Я ўжо прывыкла да гэтага спакою і цішыні,— кажа Марыя Фаустаўна.— У Бакунах здзіўляюцца: «Як ты, Маня, маешся?». Нават прапануюць пераехаць, дом абяцаюць даць. Які дом? Нам і тут добра!
Удвух з Аляксандрам яны трымаюць немалую гаспадарку: дзве свінкі, парасяткі, куры. Сын ва ўсім дапамагае.
— Сам парнік зварыць, бульбу стаўчэ і занясе жывёле,— працягвае свой аповед бабуля, крыху прыцішыўшы правадное радыё.
З перыядычных выданняў паштальён рэгулярна дастаўляе Петруковічам газету «Советская Белоруссия». Яшчэ, як сувязь з навакольным светам, па пятніцах у вёску прыязджае аўталаўка. Тут можна купіць усё, што найбольш трэба: і малако, і каўбасу, і алей. У Бакунах Петруковічы садзяць 14 сотак бульбы. Але кожны раз узнікаюць складанасці з дастаўкай ураджаю.
— Добра, што пастух з намі сябруе, ён і дапамагае ў гэтым,— прызнаецца Марыя Фаустаўна.
Яна атрымлівае больш чым 900 тысяч рублёў пенсіі і, як усе бабулі, па меры магчымасці стараецца дапамагчы і любімай унучцы-студэнтцы. Вось і тыя 500 тысяч, якія атрымалі ўдвух з сынам «на пакупку агародніны», таксама перададзены ў сталіцу ёй на падтрымку.
З вуснаў Марыі Фаустаўны не прагучала ніводнай скаргі. Невысокага росту жанчына з пяшчотным поглядам светлых, усмешлівых вачэй не выглядае прыніжаным нялёгкай працай і рознымі жыццёвымі клопатамі чалавекам. І, здаецца, бабулі зусім не ў цяжар яе 82 гады.
— Мой тата памёр на 92-ім годзе жыцця. Напэўна, і мне тое ж наканавана,— смяецца яна з гэтай нагоды.
З такім жа смехам і прыгаворкамі расказвала бабуля і пра тое, як нядаўна ехала на веласіпедзе па хлеб у Бакуны («Дзе ехала, дзе ішла пешкі, бо дарога не ўсюды добрая») і сустрэла лася («Вялізны, бясхвосты! Ажно страшна стала!»). Як па вуліцы іх Концыкаў ходзяць казулькі і ніякага ратунку няма ад лісаў і куніц…
— Курачак немагчыма выпусціць з хлява. Было 13, засталося толькі шэсць,— гаравала Марыя Фаустаўна.— Вядома, усё вакол пазарастала, вось і разводзіцца дзікая жыўнасць.
Мы выходзім у двор,
каб яшчэ раз палюбавацца прыгожымі вяргінямі, якія і летам, і ў сёлетнюю сухую восень не забывала паліваць увішная бабуля. А Саша падводзіць нас у двор да вялізнага старога вяза. Ужо не першы год ён не дае ім спакойна спаць. Пустацелае дрэва рыпіць ад найменшага парыву ветру і можа ў любую мінуту ўпасці на дом, як было сем гадоў таму ў суседніх Мікалаевічах. А для таго, каб як найхутчэй яго спілаваць, у Ліноўскага сельвыканкама няма грошай…
Восень прыбрала вёску ў пазалоту. І толькі, быццам напамін людзям аб тым, што ўсё канчаецца, чарнела на суседскім хляве зарослая зеллем буслянка. На ёй ужо даўно не селяцца буслы.
Ганна Хадаровіч,
Аляксандр Мелеш (фота).